این روزها شهرها و جاده‌های بین شهری بیش از هر زمان دیگری گسترش پیدا کرده‌اند. در نتیجه این گستردگی ترافیک هم بسیاری بیشتر شده و کنترل ترافیک نیازمند ابزارهای مدرن‌تر و دقیق‌تری است. یکی از ابزارهای ارتباطی شهری که به‌منظور کنترل ترافیک به کار می‌رود، تابلوهای vms یا تابلوهای پیام متغیر هستند. در این مقاله به معرفی این تابلوها و استفاده‌های آنها در بزرگراه‌های شهری می‌پردازیم.
تابلوهای vms چند نوع دارند؟
به طور کل می‌توان تابلوهای vms را بر اساس نوع نصب آنها به دو دسته کلی تابلوهای دائم و موقت تقسیم‌بندی کرد. اما نوع دیگری تقسیم‌بندی برای این تابلوها وجود دارد که آنها را به سه دسته تابلوهای شهری، تابلوهای جاده‌ای و تابلوهای تونلی تقسیم می‌کند. تابلوهای شهری بیشتر به منظور کنترل ترافیک شهری استفاده می‌شوند. نوع خودکار این تابلوها به صورت آنلاین کار می‌کند و از طریق اطلاعات به دست آمده از دوربین‌های موجود در سطح شهر به رانندگان اعلام می‌کند که کدام مسیرها ترافیک کمتری دارند. در نوع غیرخودکار آنها، یک اپراتور اطلاعات را وارد می‌کند تا در تابلو نشان داده شود.
نوع جاده‌ای این تابلوها معمولاً ابعاد بزرگ‌تری دارند و به صورت دروازه‌ای نصب می‌شوند. در این موارد باید نور تابلو زیاد باشد تا رانندگان بتوانند از فواصل دور آن را بخوانند. در چنین تابلوهایی معمولاً اطلاعات ترافیکی و فاصله تا مقاصد بعدی نشان داده می‌شود. اما نوع تونلی تابلوهای vms در داخل تونل‌ها به کار می‌رود و به دلیل شرایط نوری تونل‌ها نور کمتری دارند. از این تابلوها برای نشان دادن مسیر درست و سرعت مجاز در تونل‌ها استفاده می‌شود.
تابلوهای vms به چه منظور استفاده می‌شوند؟
در زبان انگلیسی vms مخفف کلمه Variable message signs به معنای تابلوهای پیام متغیر است. احتمالاً شما در گذشته در بزرگراه‌ها تابلوهای vms را دیده‌اید. اینها درواقع تابلوهای الکترونیکی کنار جاده‌ای هستند که برای ارسال پیام‌های اطلاعاتی به رانندگان و مسافران استفاده می‌شوند. این پیام‌ها می‌توانند حوادث، زمان سفر، طرح‌های زوج و فرد، مسیرهای انحرافی، رویدادهای خاص و سایر شرایط موجود در مسیر یا اطلاعات سفر را شامل شوند. گاهی اوقات در این تابلوها هشدارهایی به رانندگان داده می‌شود که از بروز حادثه‌ای در مسیر خبر می‌دهد، مسیرهای پرترافیک را به اطلاع رانندگان می‌رساند یا حداکثر سرعت مجاز را اعلام می‌کند.
ممکن است از تابلوهای vms برای نمایش پیام‌هایی در مورد حواس‌پرتی رانندگی، اختلال در رانندگی و کمربند ایمنی استفاده شود. با این حال، از آنجایی که استفاده بیش از حد از چنین پیام‌هایی در تابلوهای vms می‌تواند به نادیده گرفتن آنها توسط رانندگان منجر شود، معمولاً پیام‌ها را تا حد زیادی محدود می‌کنند و این تابلوها را فقط برای اطلاعات مهم مسافران یا پیام‌های ایمنی رزرو می‌کنند.
اینها مهم‌ترین کاربردهای تابلوهای vms در محیط‌های شهری هستند. البته لازم به ذکر است که این تابلوها تنها در خیابان‌ها کاربرد ندارند. گاهی مغازه‌دارها هم از این تابلوها برای تبلیغات یا زیبا کردن مغازه‌های خود استفاده می‌کنند.
پیام‌ها چطور بر روی تابلوها نقش می‌بندند؟
به طور کل پیام روی این تابلوها با سه شیوه دستی، مکانیکی و الکترومکانیکی قابل تغییر و نمایش است. تابلوهای vms در بزرگراه‌ها و جاده‌ها به صورت الکترونیکی و از راه دور قابل کنترل هستند. به طور معمول تابلوهای vms از طریق لینک‌های رادیویی و یا شبکه‌های محلی به مراکزی متصل هستند. اپراتورهایی که در این مراکز هستند می‌توانند پیام‌های تابلوها را کنترل کنند. طبعاً با وجود تعداد زیادی دوربین در سراسر شهر امکان رصد ترافیک و ایجاد پیام‌های مناسب روی تابلوها برای مراکز کنترل ترافیک وجود دارد. این تابلوها با اطلاعاتی که در اختیار رانندگان قرار می‌دهند، نقش تأثیرگذاری در کنترل ترافیک، ایمنی بیشتر جاده‌ها و کم کردن فشار روانی رانندگان ایفا می‌کنند.
استراتژی‌های مناسب برای تنظیم تابلوهای vms
در مورد تابلوهای vms نیز مانند سایر علائم راهنمایی و رانندگی و سیستم‌های هوشمند حمل‌ونقل نکاتی وجود دارد که رعایت آنها به تأثیرگذاری بیشتر و کاربرد بهتر این تابلوها منجر می‌شود:
- انتخاب رنگ مناسب برای روز، شب یا شرایط آب‌وهوایی خاص مانند مه و باران
- انتخاب فونت مناسب
- انتخاب بهترین مکان برای قرارگیری تابلو
- انتخاب بهترین جملات که به‌راحتی خوانده شده، کوتاه بوده و قابل درک باشند
اداره وزارت ترابری کشور ایالات متحده آمریکا بخشی دارد که با نام اختصاری FHWA شناخته می‌شود و مدیریت بزرگراه‌های فدرال را برعهده دارد. FHWA کتابچه راهنمایی برای دستگاه‌های کنترل ترافیک یکنواخت چاپ کرده که در آن راهنمایی دقیقی در مورد اندازه متن، وضوح و محتوای پیام مناسب برای علامت VMS بر اساس سرعت مورد انتظار رانندگان ارائه می‌کند.
مزایای استفاده از vms چیست؟
استفاده از این تابلوها نسبتاً به‌صرفه است. همچنین تکنولوژی موجود در این تابلوهای چندان سطح بالا نیست و به همین دلیل در مناطق مختلف دسترس‌پذیر هستند. وجود تابلوهای vms به افزایش ایمنی در جاده‌ها و بزرگراه‌ها کمک می‌کند و باعث کاهش حجم ترافیک و تأخیر مسافران می‌شود. از مزایای دیگر این تابلوهای می‌توان به تأثیر روانی مثبت آنها بر روی رانندگان اشاره کرد. رانندگان با مشاهده پیام روی تابلو می‌توانند تصمیمات بهتری بگیرند و ناامیدی کمتری را در مواردی مانند انتخاب مسیر تجربه کنند.
اجزای الکترونیکی تابلوها شامل چه مواردی است؟
- ماژول LED RGB
- منبع تغذیه
- برد کنترلر
- سازه تابلوی vms
- برد ارتباط با مرکز کنترل
هزینه و فناوری مورد نیاز برای نصب تابلوهای vms
به طور کل می‌توان گفت سطح فناوری مورد نیاز برای این تابلوها متوسط است. هرچند فناوری‌های مورد نیاز برای تابلوهای vms بسته به تعداد آنها و پیچیدگی‌های موجود در مدیریت ترافیک فعال و استراتژی‌های مربوط به اطلاعات مسافرانی که از این علائم استفاده می‌کنند، متفاوت است. همان‌طور که اشاره شد، اکثر سیستم‌های VMS به طور مرکزی در یک مرکز مدیریت ترافیک کنترل می‌شوند و برای نمایش پیام‌ها به نرم‌افزاری برای تولید محتوای پیام و ارتباطات با تابلوهای جاده‌ای نیاز دارند. همچنین کیفیت تابلوها باید به گونه‌ای باشد که در آب‌وهوای مختلف و شرایط گوناگون از دوام کافی برخوردار باشند.
همچنین هزینه نصب و راه‌اندازی این تابلوها نسبت به بسیاری از موارد مشابه مانند تلویزیون‌های شهری، متوسط محسوب می‌شود. البته هزینه تابلوهای vms بسته به تعداد علائم نصب شده در طول یک مسیر و میزان استفاده از زیرساخت‌های موجود و سازه‌های نصب متفاوت خواهد بود. اما هزینه تابلوهای vms قابل حمل نسبتاً کم است. به طور کل برای برآورد هزینه‌های لازم برای نصب این تابلوها باید مواردی مانند هزینه نمایشگر، هزینه تجهیزات نصب، هزینه نرم‌افزار متمرکز و هزینه تعمیرات و نگهداری در نظر گرفته شود.
انتخاب مکان تابلوها چگونه است؟
یکی از مهم‌ترین نکات در استفاده از تابلوهای vms انتخاب مکان مناسب برای آنها است. به طور کل بهترین مکان‌ها برای استفاده از این تابلوها مسیرهای اصلی است. معمولاً در این مسیرها حجم خودروهای عبوری بالا است و اطلاعات ترافیکی، حوادث رانندگی و اطلاعات لحظه‌ای دیگر برای مسافران در این مسیرها از اهمیت بسیاری برخوردار است. مکان‌های خاص مانند گردنه‌های کوهستانی که مسافران در آنها به اطلاعات خاص نیاز دارند و جاهایی که مسافران باید برای مسیریابی تصمیم‌گیری کنند از جمله مکان‌هایی هستند که تابلوهای vms کاربرد زیادی دارند. تابلوهای موقت هم برای رویدادهای خاص و اطلاع‌رسانی در مورد شرایطی موقت مفید هستند.
برای انتخاب مناسب‌ترین مکان‌های استفاده از این تابلوها به برنامه‌ریزی دقیق شهری و جمع‌آوری اطلاعات ترافیکی و تجزیه و تحلیل دقیقی نیاز است تا در نهایت تعداد مناسبی از این علائم در مکان‌های مناسب قرار گیرند. همچنین برای کارایی بهتر این ابزار باید به اولویت‌ها و قوانین برای ایجاد پیام‌های کوتاه، صریح، واضح و مستقیم که منع قانونی نداشته باشند نیز توجه کرد.
جمع‌بندی و خلاصه مطلب
تابلوهای vms که با نام تابلوهای پیام متغیر نیز شناخته می‌شوند، از جمله ابزارهای کنترل ترافیک هستند که در مسیرهای مختلف به منظور کنترل ترافیک، اصلاح جریان ترافیک و اطلاع‌رسانی به رانندگان به کار می‌روند. به طور معمول از این تابلوها برای رساندن پیام‌های لحظه‌ای به رانندگان استفاده می‌شود. برای مثال ممکن است ترافیک مسیرهای مختلف، تصادفات و حوادث احتمالی و اطلاعات دیگر از طریق پیام‌های موجود بر روی این تابلوها به سرنشینان خودروها اطلاع داده شود.
به طور کل این تابلوها از طریق نرم‌افزارهایی و از مراکز کنترل ترافیک تنظیم می‌شوند. انتخاب جای مناسب، تعداد مناسب، محتوای مناسب، رنگ و فونت مناسب برای این تابلوها اثر بسیاری در کاربرد نهایی و بهینه کردن نتیجه حاصل از استفاده از آنها دارد. نصب و راه‌اندازی تابلوهای vms که ممکن است به صورت دائم یا موقت به کار بروند به تجهیزات مناسب و علم مهندسی کافی نیاز دارد. در نتیجه برای انتخاب بهترین مکان‌ها و مناسب‌ترین تجهیزات باید برنامه‌ریزی‌های دقیقی انجام شود که نیازمند بررسی و تجزیه و تحلیل مناسب است.